1.Dünya Savaşı’na Nasıl Gidildi?
1.Dünya Savaşı’na Nasıl Gidildi?
1815’ten sonraki devrimler genellikle anayasal haklar ve toplumsal reformlar gerektiren liberal hareketlerdi. 1870’lerden sonra ise eksiksiz demokrasi ve yeni bir ekonomik örgütlenme gerektiren sosyalist nitelikte hareketler olarak varlığını sürdürdü.
1815 sonrası uluslararası sistemi Metternich “Avrupa Uyumu” sistemini korunmaya çalışılan Avusturya’nın kıtadaki başat durumuna dayanıyordu. 1870 sonrasında ise uluslar arası sistem, büyük Avrupa devletleri arasındaki güç dengesine ya da Almanya’nın kıtasal üstünlüğüne dayanmıştır.
Siyaset Alanında Gelişmeler:
1870-1914 döneminde siyaset alanında genel oy ve temsili hükümet istekleri giderek başarı kazandı.
19. yüzyılın ikinci yarısında, Avrupa’nın her yanında feodal düzen ortadan kalktı. Parlamenter kurumlar kurularak daha demokratik duruma getirilmiştir.
Avrupa devletleri tarafından “Doğu Despotizmi” olarak görülen Osmanlı Devleti’nde bile 1876 yılında anayasa kabul edilmiştir. Ardından da bu anayasaya uygunlukta bir parlamento kurulmuştur.
Rusya’da 1905 yılında parlamento kuruldu ve cılız da olsa anayasal gelişme başladı.
İtalya ve İspanya’da sorunları çözmede başarısız olunsa da parlamenter hükümetler kuruldu ve böylece liberal ilkeler başarı kazandı.
Avrupa hükümetleri kişilerin özgürce dolaşmalarına ve göç etmelerine izin verdiler. Rus çarlığı dışında tüm Avrupa’da dinsel hoşgörü yayılmıştır. Kısaca demokrasi kendini duyurmaya başladı. Demokrasi, Avrupa’nın her yerinde gelişti. Demokrasinin en güçlü simgesi, tüm yurttaşların oy verme hakkıydı.
İngiliz doğa bilimcisi olan Darwin; “doğada en güçlü olanın yaşam mücadelesi vardı ve doğal ayıklama ile bu süreç sürüp gidiyordu” demiştir. Bu görüşler insan toplumu ve siyaset alanlarında kullanılmaya başlandı.
Ekonomik Alanda Gelişmeler:
19. yüzyılın ikinci yarısında endüstri ve ticarette zenginleşen, barışçı anlayışlı bir orta sınıf gelişmişti. Bunların ortak düşüncesi şuydu: Endüstri makinesi üretimde bulunduğu sürece yalnız iç değil, uluslararası çatışmaya gerek kalmayacaktır.
1840-1860 iyimserlik içinde olan 20yıllık sürede “serbest ticaret” dönemi olmuştur. Zaten İngiltere’de bulunan bu anlayış diğer devletlerce örnek alınmıştır. Serbest ticaret anlayışı uygulanırsa, uluslararası ilişkilerin gelişmesi sağlanacak, ülkelerin ekonomik çıkarları uyumlu duruma gelecek ve böylece ferah artacaktı. Sonuç olarak önce Fransa, Prusya ve hatta cılız endüstrisini koruyan Rusya bile gümrük duvarlarını düşürdü.
1880 sonrasında serbest ticaret bekleneni vermedi ve “durgunluk dönemine” girildi. Avrupa pazarları gıda maddeleriyle doluydu. Avrupalı üretici bu durum karşısında koruyucu gümrük duvarları koydu. Almanya’da Bismarck bir ikilem içinde kaldı. Endüstri sahipleri, İngiliz koruyucu gümrük duvarları çekilmesini fakat gıda maddelerinin ülkeye ucuza gelmesini istiyorlardı. Toprak sahipleri ise tarımda kullanılacak sanayi makinelerinin ülkeye ucuza girmesini fakat tarım ürünlerinin yüksek gümrük duvarları ile korunmasını savunuyorlardı.
Bismarck, her iki grupla da anlaşmaya vararak çıkarlarına uygun gümrük duvarlarını yürürlüğe koydu. “Demir ile çavdarın ittifakı” Almanya’ya demokrasinin gelişini geciktirdi.
Almanya’da gümrük duvarları yükselince öteki Avrupa devletleri de bu örneği izledi. Sonuç olarak devletler arasında kuşku ve güvensizlik tohumları atılarak böylece emperyalizm hızlanmıştır.
Askerlik Alanında Gelişmeler:
Çeliğin içeriğinin geliştirilmesinin en çok savaş alanında etkisi oldu. Askeri birliklerin bir yerden başka bir yere gidişini hem kolaylaştırdı hem de hızlandırdı. Ordular son derece çevik, hareketli ve ateş gücü yüksek duruma geldi. Askerlik alanındaki gelişmeler 1. Dünya Savaşı’nın çıkmasında etkili oldu. Ordunun eline geçmiş olan bu güç, devletlerin birbirlerine duyduğu korkuyu arttıracak, milliyetçiliği körükleyecek ve uluslararası uyumun yerine uluslararası anarşiyi yenecekti. Silahlanma, korku ve milliyetçilik korkunç bir savaşa sürükleyecekti.
Kaynak: Sander, Oral. “Siyasi Tarih ‘İlkçağlardan 1918’e’ ” Ankara: İmge Kitabevi, 2013.
Ayrıca aşağıdaki yazılara da göz atabilirsiniz:
Bismark Antlaşmalar Sistemi ve Üçlü İttifak – Fikrimo
Batı’nın Yükselmesinin Nedenleri Nelerdir ? – Ders Notları – Fikrimo
