2016 yılının 15 temmuz gecesi, Silahlı Kuvvetleri’ndeki kendilerini “Yurtta Sulh Konseyi” olarak adlandıran Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mensubu askerler tarafından yapılmak istenen başarısız darbe girişimidir.
Darbecilerin planlamasına göre 03:00-06:00 saatleri arasında yapılacak olan darbe, Milli İstihbarat Teşkilatı’nın darbe girişimini istihbarati olarak bilgi edinmesiyle mecburi olarak erken saatlere çekildi. 22.00 saatinde İstanbul Boğaziçi Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü bir grup Jandarma Genel Komutanlığı askeri tarafından trafiğe kapatıldı. Köprülerin trafiğe kapatılmasıyla beraber eş zamanlı olarak Ankara’da F-16 tipi savaş uçakları alçak uçuş yapmaya başladı.
Rehin Alınanlar
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İsmail Kahraman ve yaklaşık 50 kadar milletvekilinin mecliste olduğu sırada F-16 savaş uçakları meclis üzerinde uçuş yaparak parlamentoyu dört kez bombaladı. Ankara Beştepe’de bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na bombalama girişiminde bulunulsa da başarılı olunamadı. Muğla’nın Marmaris ilçesindeki bir otelde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı suikast girişiminde bulunuldu. Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Kara Kuvvetleri Komutanı Salih Zeki Çolak, Hava Kuvvetleri Komutanı Abidin Ünal ve Jandarma Genel Komutanı Galip Mendi darbeyi gerçekleştirmeye çalışan askerler tarafından rehin alındı.
15 Temmuz Darbe Bildirisi
Türk Silahlı Kuvvetlerinin resmi internet sitesi ile TRT’de yayınlanan bildiride ordunun yönetime el koyduğu belirtilerek sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildiği bildirildi.
Cumhurbaşkanı’nın Canlı Yayını
Gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CNN Türk ile FaceTime aracılığıyla gerçekleştirdiği bağlantıda Erdoğan, “Halkımıza çağrı yapıyorum. Milletimizi illerimizin meydanlarına, havalimanlarına davet ediyorum, milletçe toplanalım. Bunların azınlık grubu, tanklarıyla, toplarıyla gelsinler” dedi. Darbecilere hiçbir şekilde imkan tanınmayacağını ifade ederek halkı darbeye tepki göstermek için meydanlara ve havalimanlarına çıkmaya çağırdı. Çağrının ardından, Türkiye’nin birçok ilinde darbe karşıtı protesto gösterileri düzenlenerek darbe engellenmeye çalışıldı.
Google’de En Çok Arananlar
O gece sayısız kişi Google’da “Tank nasıl durdurulur?” aramasını yaptı. Başlık Google istatistiklerinde birinci oldu. Bu askeri araçların nasıl durdurulacağını öğrenmek isteyenler için şöyle özetleyebiliriz: Bir tankı durdurmanın en kolay yolu paletleri bozmak. Bir demir boru veya kaldırım taşıyla paletin dönüşünü durdurabilirseniz, aracı işlevsiz hale getirebilirsiniz. Egzozu kıyafetlerinizle de tıkayabilirsiniz ya da tankın üstünü büyük bir branda ile kapatarak hareket kabiliyetini düşürebilirsiniz. Askerlerin bırakıp kaçtığı tankları sürmeyi öğrenmek ise sadece birkaç dakika alıyor.
Camilerden Sala Sesleri
Türkiye tarihinin en uzun gecesinde şahit olduğumuz bir diğer olay da salalarla halkın sokaklara davet edilme oldu. Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’in talimatıyla tüm ülkede okunan salalar önce şaşkınlığa neden oldu, sonrasında salaların halka manen güç vermek ve yaşananlarla ilgili bilgi aktarımı sağlamak için okunduğu anlaşıldı. Diyanet’in çağrısı Bosna ve Kerkük gibi bölgelerde de karşılık buldu. Aslında savaş esnasında salaların okunması gelenekte olan bir uygulama. 1730 Patrona İsyanından, Kıbrıs Savaşı’na dek pek çok olayda halkın ezanlarla, salalarla yaşananlardan haberdar edildiğini biliyoruz. Hatta Irak savaşında da benzeri uygulamalar yaşanmıştı.
Darbe kontrol Altına Alındı
16 Temmuz sabahı, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü personelinin gerçekleştirdiği operasyonlar sonucunda askeri darbe girişimi bastırıldı. Askerler silahları ile beraber teslim oldu. Olaylar sonucunda 104’ü darbe yanlısı asker olmak üzere 300’den fazla kişi hayatını kaybetti. 1491 kişi yaralandı, farklı rütbelerden 8036 asker gözaltına alındı. Yargı ve sivil siyaset mensupları dahil olmak üzere toplam gözaltı sayısı 22 Temmuz tarihi ile birlikte 10 bini buldu. Bunun yanı sıra askeri, idari ve adli kurumlarda birçok kişi görevden alındı.
Darbe girişiminin başarısız olmasının ardından siyasiler, yaptıkları açıklamalarda tehlikenin tam olarak geçmediğini ve ikinci bir darbe girişimine karşı halkın sokak ve meydanları boş bırakmamasını söyledi. Yaklaşık 1 ay boyunca halk geceleri meydanlarda nöbet tuttu.
Teşebbüsün ardından geçen süre boyunca aralarında Boğaziçi Köprüsü, Büyük İstanbul Otogarı ve Ilgaz Dağı Tüneli’nin de yer aldığı birçok yapı, mekan, meydan ve yerin adı, darbe girişimine ithafen değiştirildi. Ayrıca 15 Temmuz tarihi, darbe girişiminde hayatını kaybedenleri anmak amacıyla Demokrasi ve Milli Birlik Günü adıyla 2017’de resmi tatil olarak ilan edildi.
Darbe girişimi, Türkiye siyasi tarihinde 12 Eylül 1980 askeri darbesinden 36 yıl sonra gerçekleştirilen ilk askeri darbe teşebbüsü olarak kayıtlara geçti.
Aşağıdaki yazılara da göz atabilirsiniz
